Η ΑΛΕΠΟΥ ΚΑΙ ΤΟ ΠΑΖΑΡΙ.

Όταν ο μακαρίτης Τάσσος Παπαδόπουλος ζητούσε με εμμονή και επιμονή από τον Κώστα Καραμανλή να προχωρήσει η Ελλάδα στον προσδιορισμό αποκλειστικής οικονομικής ζώνης από το Καστελόριζο και προς τον Νότο, ήξερε τι έκανε. Μονομερώς, η Κύπρος το είχε ήδη πράξει. Στην τεράστια θαλάσσια περιοχή βορείως της Κύπρου και έως εκεί όπου θεωρητικά εκτείνεται η ελληνική οικονομική ζώνη, το κυπριακό κράτος «μοίρασε» μικρές ζώνες για έρευνα και εκμετάλλευση υδρογονανθράκων. Οι συμφωνίες που κλείστηκαν είναι μεν αποικιακού χαρακτήρα, αλλά η Λευκωσία δεν δίνει σημασία σε αυτήν την λεπτομέρεια. Το ζήτημα έχει χαρακτήρα στρατηγικό και όχι αποκλειστικά οικονομικό. Η Κύπρος επιθυμούσε και τα κατάφερε να εμπλέξει στην διένεξή της με την Τουρκία, τις μεγάλες πετρελαϊκές εταιρείες. Μία από αυτές, η «CHEVRON», Αμερικανο-εβραϊκών συμφερόντων, μπήκε χοντρά στο παιγνίδι. Ο βυθός της Ανατολικής Μεσογείου αποτελεί πρόκληση. Τα αποθέματα σε υδρογονάνθρακες είναι σημαντικά και αποτελούν μία από τις τελευταίες στρατηγικές εφεδρείες του Πλανήτη. Σε μεγάλο βάθος και κάτω από ένα παχύ στρώμα αποκρυσταλλωμένου άλατος, που έχει πιεστεί εδώ και εκατομμύρια χρόνια, ο ασκός του «μαύρου χρυσού» αναμένει το τρυπάνι με την διαμαντένια κεφαλή που θα τον εντοπίσει. Τα έξοδα εξόρυξης είναι υπερβολικά, αλλά όταν το πετρέλαιο αυτό εξέλθει στην επιφάνεια οι τότε τιμές ανά βαρέλι θα υπερκαλύπτουν τις τεράστιες επενδύσεις.

Ο βρόγχος που πνίγει την Τουρκία

Εάν παρατηρήσει κανείς τον χάρτη, θα αντιληφθεί πως το Καστελόριζο ορίζει υφαλοκρηπίδα που εκτείνεται προς τα νότια και τέμνει τη ζώνη οικονομικής εκμετάλλευσης της Κύπρου. Αυτή η «ιδιομορφία» έχει μία εξαιρετικής στρατηγικής σημασίας επίπτωση: αποκλείει την Τουρκία από το παιγνίδι αυτό και ενώνει τις ζώνες οικονομικής εκμετάλλευσης της Ελλάδας και της Κύπρου -άρα και τα συμφέροντα των εταιρειών, που καλούνται να αναλάβουν την έρευνα, τον εντοπισμό και την εξόρυξη των υδρογονανθράκων. Πριν από έναν μήνα, εν κρυπτώ και παραβύστω, η κυβέρνηση της Τουρκίας, με δημοσίευση στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, όρισε με ειδικό νόμο τις ζώνες θαλασσίων ερευνών στο Αιγαίο. Ανακοίνωσε δε πως τον Σεπτέμβριο του 2009 θα αρχίσουν έρευνες επί της υφαλοκρηπίδας που ορίζεται από το Καστελόριζο. Από εκείνη την στιγμή αρχίζει και το «μοντάζ» της υπόθεσης της νήσου ΡΩ. Αυτή η μικρή βραχονησίδα είναι και το κλειδί που ανοίγει την πύλη της οικονομικής εκμετάλλευσης της Ανατολικής Μεσογείου. «Είναι πολλά τα λεφτά Άρη», σκέφτηκαν στην Άγκυρα κοιτώντας τους ναυτικούς χάρτες του Αιγαίου. Η μόνη λύση είναι να αμφισβητηθεί το καθεστώς του Καστελόριζου και των βραχονησίδων του. Η Άγκυρα άρχισε να επαναφέρει το σενάριο, που αποτελεί φαντασίωση χωρίς αποτέλεσμα της τουρκικής διπλωματίας, εδώ και δεκαετίες. Σύμφωνα με αυτό, το Καστελόριζο δεν προσδιορίζει δική του υφαλοκρηπίδα, διότι κατά το τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών αποτελεί «συνέχεια της Ανατολίας». Διεθνώς, αυτή η επίκληση αποτελεί ψυχιατρικής προέλευσης ζήτημα. Τα επιτελεία στην Άγκυρα το γνωρίζουν. Στήνουν λοιπόν ένα άλλο σκηνικό, που απέδωσε τα μέγιστα στην υπόθεση των Ιμίων. Το σκηνικό αυτό στην διεθνή διπλωματία καλείται «Φινλανδοποίηση». Ό,τι δηλαδή δεν μπορείς να κερδίσεις, το αδρανοποιείς. Η Ρω προσφέρεται για μία τέτοιου είδους «αδρανοποίηση», ώστε στο μέλλον να τεθεί θέμα διαπραγμάτευσης. Κάθε φορά που οι κρατικές υπηρεσίες έχουν ανάγκη, βρίσκονται πάντα δημοσιογράφοι που θα κάνουν την «βρώμικη δουλειά». Είτε είναι Τούρκοι, είτε είναι Έλληνες. Αυτήν την φορά είναι και πάλι η σειρά των Τούρκων « να φωτογραφίσουν μία βραχονησίδα με τουρκική σημαία να κρέμεται». Πριν από λίγους μήνες ήταν ένας Έλληνας δημοσιογράφος αυτός που φωτογραφιζόταν με ελληνική σημαία στα Ίμια (που δεν ήταν βέβαια τα Ίμια, αλλά μία άλλη «ανώδυνη» βραχονησίδα). Το παιγνίδι φαίνεται διασκεδαστικό, αλλά δεν είναι. «Τα παπαγαλάκια του εθνικισμού» απλά διεκπεραιώνουν περισσότερο ή λιγότερο συνειδητά τις βρώμικες δουλειές, πάντα με πρόσχημα ή άλλοθι τον πατριωτισμό. Σε αυτό το πλαίσιο θα πρέπει να τοποθετηθεί και η «εκδρομή» των Τούρκων δημοσιογράφων – φωτορεπόρτερ στη νήσο Ρώ.

Το εκκρεμές της έντασης

Πώς αντιδρά άραγε η Αθήνα σε αυτές τις κινήσεις; Ο Υπουργός Ανάπτυξης Κώστας Χατζηδάκης ανακοίνωσε ότι στο επόμενο διάστημα θα φέρει νομοσχέδιο στη Βουλή αντίστοιχο με αυτό των Τούρκων, όπου θα ορίζονται περιοχές έρευνας στο Αιγαίο. Είναι προφανές πως αυτές οι κινήσεις θα έπρεπε να έχουν ολοκληρωθεί εδώ και πολύ καιρό, όπως θα έπρεπε και να είχε εισακουστεί ο πρόεδρος της Κύπρου, όταν ζητούσε από τον πρωθυπουργό Κώστα Καραμανλή να προσδιοριστεί νομικά η ζώνη αποκλειστικής οικονομικής εκμετάλλευσης στον θαλάσσιο χώρο νοτίως του Καστελόριζου. Τότε, ο έλληνας πρωθυπουργός απέφυγε την εμπλοκή του σε αυτό το ζήτημα, διότι προφανώς δεν επιθυμούσε την κλιμάκωση της έντασης με την Άγκυρα. Εκ των πραγμάτων, ωστόσο, τίθεται εκ νέου ζήτημα στην περιοχή των Δωδεκανήσων. Η προοπτική αποκλεισμού της Τουρκίας από τις στρατηγικής σημασίας περιοχές της Ανατολικής Μεσογείου προκαλεί ασφυξία στην τουρκική διπλωματία. Δεν είναι λίγοι εκείνοι που, τόσο στην Αθήνα όσο και στην Άγκυρα, διαβλέπουν κίνδυνο κλιμάκωσης. Ωστόσο, για να συμπληρωθεί το παζλ επισημαίνεται πως, την ίδια στιγμή που «τρέχει» η ιστορία του Καστελόριζου, εξελίσσονται παράλληλα τρείς δυναμικές.

Η δυναμική των πολλών μετώπων

Τόσο το αμερικανικό Υπουργείο Εξωτερικών, όσο και η νέα ηγεσία του ΝΑΤΟ υπό τον κ. Ρασμούνσεν, επιθυμούν διακαώς την διευθέτηση του Κυπριακού, αλλά και των εκκρεμοτήτων στο Αιγαίο. Έχουν αντιληφθεί πως αυτή η ιστορία αποτελεί σοβαρό πρόβλημα στην εφαρμογή σχεδίων του ΝΑΤΟ στην Μέση Ανατολή, την Κεντρική Ασία, την Βόρειο Αφρική και -γιατί όχι;- την Καυκασία. Σε αυτά τα πλαίσια βρίσκονται σε εξέλιξη δύο παράλληλες διπλωματικές δραστηριότητες. Η πρώτη αφορά τον διάλογο Χριστόφια – Ταλάτ για το Κυπριακό. Η δεύτερη αφορά το πακέτο του Αιγαίου, στο οποίο η αμερικανική κυβέρνηση επιθυμεί να διαδραματίσει ρόλο «Συντονιστή και Επιδιαιτητή». Σφήνα σε αυτές τις δύο δραστηριότητες αποτελεί και η επικείμενη (τον Δεκέμβριο του 2009) αξιολόγηση της ευρωπαϊκής πορείας της Τουρκίας, για την οποία η Κύπρος επιφυλάσσει «θερμή υποδοχή αφού εναντιώνεται στο να ανοίξει ο φάκελος για το Ενεργειακό, ο οποίος και θα επέτρεπε στην Άγκυρα να χρηματοδοτήσει με ευρωπαϊκά κονδύλια μεγάλα έργα υποδομής, όπως ο αγωγός «Νabuco». Τα πράγματα, λοιπόν, είναι και πολύπλοκα και σκούρα, και όλα εξελίσσονται παράλληλα, αφού αλληλοσυνδέονται. Αυτό που επιθυμεί η Τουρκία είναι να παγώσει -είτε με διπλωματικό τρόπο, είτε με αλυσίδα θερμών επεισοδίων, την σε βάθος εμπλοκή των μεγάλων πετρελαϊκών εταιρειών, που και αυτή βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη. Η παρουσία των πετρελαϊκών κολοσσών, τουλάχιστον στον τομέα αποκλειστικής οικονομικής εκμετάλλευσης της Κύπρου στην Ανατολική Μεσόγειο, όπως αυτή της CHEVRON, είναι αρνητικά καταλυτική για τους στρατηγικούς σχεδιασμούς της Άγκυρας.

Ο εθνικισμός της πεντάρας

Η εκδρομούλα, επομένως, των τριών Τούρκων δημοσιογράφων στη Ρω, η φωτογράφισή τους με την σημαία της Τουρκίας και φόντο το νησί, η δημιουργία εντυπώσεων και τα πρωτοσέλιδα με το ζήτημα της παρουσίας Ελλήνων φαντάρων στη Ρω, είναι απλά μία λεπτομέρεια στο μεγάλο παιγνίδι που αυτήν την περίοδο παίζεται στην ευρύτερη περιοχή. Περιττές οι κραυγές, περιττοί και οι ψίθυροι. Το παιγνίδι είναι πολύ σημαντικότερο από μία παραβίαση ενός εναερίου χώρου ή από την εμφάνιση μιας ακταιωρού. Έχουμε να κάνουμε με την χαρτογράφηση της νέας πραγματικότητας στην Ανατολική Μεσόγειο, όπου όλα τίθενται σε νέες βάσεις. Οι υστερικές παροτρύνσεις και τα αδιέξοδα συνθήματα, που στόχο έχουν την αλίευση ψήφων, παρά την επίλυση των προβλημάτων, απλώς προσθέτουν νερό στο μύλο την διατήρησης και κλιμάκωσης της έντασης -χωρίς ωστόσο κάποιο σαφές αντάλλαγμα, και με μόνον αντίτιμο την ενίσχυση της νευρικότητας, που είναι και ο χειρότερος σύμβουλος σε τέτοιες εποχές.